Các loại văn thơ Lệnh_Ý_Hoàng_quý_phi

Nội dung Sơ thứ Tế văn (初次祭文) của Lệnh Ý Hoàng quý phi:

四星掩曜,璇宫之雅范空贻;九御含凄,兰戺之崇班安仰。怅云軿之将返,晓侵庭霰之寒。讶鸾驭之难留,宵警壸签之促。爰陈初奠,藉述深悲。惟令懿皇贵妃:秉质温柔,禔躬恪愼。忆自升华紫禁,温恭之德聿昭。洊因晋秩彤闺,谦抑之怀益着。禖祀协庆,金枝开佩韣之祥。兰馆勷勤,弋练重缫盆之典。念夙昔翊宣壶教,冠位号而式是令仪。嘉晨昏懋慈欢,侍庭闱而彰其懿孝。方冀长绥夫茀禄,何图顿遘夫危疴。始犹力疾而不言,继期勿药之友顾。荏苒岁更,新旧遂侵,寻病入膏肓。乍间乍沉,唯厪再三之视。转延转笃,仍希万一之生。仅存久虑彼悬丝,长谢忽惊兹属纩。溯遗嶶而感悼,謚表嘉名。抚往事以增欷,祔从吉隧。酹椒浆之芬若,叹薤露之凄其,呜呼!驹隙勿驰,缅卅载而宛如昨日。仙踪遄往,行五旬而尚靳一年。月竟阙于晦前,轮乏长生之桂。日未移乎春仲,阶余垂尽之蓂。摅此哀悰,尚其歆格。

.

Tứ tinh yểm diệu, toàn cung chi nhã phạm không di. Cửu ngự hàm thê, lan sở chi sùng ban an ngưỡng. Trướng vân bình chi tương phản, hiểu xâm đình tản chi hàn. Nhạ loan ngự chi nan lưu, tiêu cảnh khổn thiêm chi xúc. Viên trần sơ điện, tạ thuật thâm bi.

Duy Lệnh Ý Hoàng quý phi: Bỉnh chất ôn nhu, thì cung khác thận. Ức tự thăng hoa tử cấm, ôn cung chi đức duật chiêu. Tiến nhân tấn trật đồng khuê, khiêm ức chi hoài ích trứ. Môi tự hiệp khánh, kim chi khai bội chúc chi tường. Lan quán nhương cần, dặc luyện trọng sào bồn chi điển. Niệm túc tích dực tuyên hồ giáo, quan vị hào nhi thức thị lệnh nghi. Gia thần hôn mậu từ hoan, thị đình vi nhi chương kỳ ý hiếu. Phương ký trường tuy phu phất lộc, hà đồ đốn cấu phu nguy a. Thủy do lực tật nhi bất ngôn, kế kỳ vật dược chi hữu cố. Nhẫm nhiễm tuế canh, tân cựu toại xâm, tầm bệnh nhập cao hoang. Sạ gian sạ trầm, duy cận tái tam chi thị. Chuyển duyên chuyển đốc, nhưng hi vạn nhất chi sinh. Cận tồn cửu lự bỉ huyền ti, trường tạ hốt kinh tư chúc khoáng. Tố di 嶶 nhi cảm điệu, ích biểu gia danh. Phủ vãng sự dĩ tăng hi, phụ tòng cát toại. Lỗi tiêu tương chi phân nhược, thán giới lộ chi thê kỳ.

Ô hô! Câu khích vật trì, miến tạp tái nhi uyển như tạc nhật. Tiên tung thuyên vãng, hành ngũ tuần nhi thượng cận nhất niên. Nguyệt cánh khuyết vu hối tiền, luân phạp trường sinh chi quế. Nhật vị di hồ xuân trọng, giai dư thùy tẫn chi minh. Sư thử ai tông, thượng kỳ hâm cách.

.

(Lược dịch)

Bốn bề che khuất hào quang, chốn Tuyền cung còn lưu lại phong phạm tao nhã. Các tần ngự đều bi thương, chính là lòng kính trọng cho người có địa vị cao trong chốn thềm lan[note 7]. Phiền muộn vì nàng đã ngồi xe tiên đến Dao đài, buổi sớm đã bị khí lạnh của hoa tuyết trong đình viện quẫy nhiễu. Kinh sợ vì không có cách nào lưu lại xe loan của nàng đừng bay lên tiên giới. Tuân theo điển chế, nay cử hành lễ tế cho nàng, để an ủi vong linh, giãi bày nỗi đau thương sâu sắc.

Nghĩ đến Lệnh Ý Hoàng quý phi, trời sinh thùy mị, kính cẩn tu thân. Nhớ lại khi được tấn phong, là một lần ôn hòa khiêm tốn. Sinh nhiều con trai, phúc trạch dồi dào[note 8]. Thông thạo lễ nghĩa, cần cù không xa hoa để làm gương điển nghĩa[note 9]. Nhớ lại nàng trước đây sớm tối thỉnh an, thường xuyên cố gắng làm đẹp lòng bề trên, phụng dưỡng thái hậu mà biểu dương lòng hiếu thảo của nàng. Cứ ngỡ nàng có thể an hưởng phúc lộc, ngờ đâu lại mắc bệnh tật nguy nan. Ban đầu nàng còn không cho người khác biết rõ, hi vọng không cần thuốc thang, tự mình an dưỡng cũng có thể có thuyên giảm. Thời gian thấm thoắt, 1 năm qua đi, bệnh tình ngày càng nguy kịch. Trẫm chỉ có thể thường xuyên thăm hỏi, hi vọng có một cơ hội nhỏ nhoi để nàng mau lành bệnh. Nhưng nhịp thở của nàng cứ dần dần yếu mảnh cho đến lúc ra đi. Thương tiếc đức hạnh của nàng, nên ban cho nàng thụy hiệu. Nhớ lại chuyện xưa càng thêm đau đớn nên ban cho nàng được phụ táng ở đế lăng. Thỉnh nàng nhận rượu thơm và cảm khái bài vãn thi thê lương này.

Hỡi ôi! đời người trôi nhanh như bóng câu qua cửa sổ, 30 năm gắn bó của chúng ta mà cứ ngỡ mới như ngày hôm qua. Nàng còn chưa đầy 50 tuổi đã thoát thế du tiên rồi. Nàng ra đi vào cuối tháng Giêng, trong ánh trăng đã chẳng còn bóng quế. Vẫn chưa tới tiết trời tháng hai, trên bậc thềm vẫn còn đám cỏ lành rủ xuống. Để bày tỏ nỗi lòng bi ai của trẫm, thỉnh nàng về hưởng dụng tế phẩm.

— Lược dịch "Sơ thứ tế văn" Lệnh Ý Hoàng quý phi

Càn Long Đế tư niệm Lệnh Ý Hoàng quý phi, viết một bài thơ gọi là Lệnh Ý Hoàng quý phi vãn thi (令懿皇贵妃挽诗), đây cũng là văn thơ tiếc thương duy nhất Càn Long Đế tự viết dành cho bà (các sách tế văn đều do Hàn Lâm viện tra điển soạn thảo), trong đó viết:


儿女少年甫毕姻,
独遗幼稚可怜真。
兰宫领袖令仪著,
萱户已勤懿孝纯。
了识生兮原属幻,
所惭化者近何频?
强收悲泪为欢喜,
仰体慈帏度念谆。
.
.
.
Nhi nữ thiếu niên phủ tất nhân
Độc di ấu trĩ khả liên chân.
Lan cung lĩnh tụ lệnh nghi trứ,
Huyên hộ dĩ cần ý hiếu thuần.
Liễu thức sinh hề nguyên chúc huyễn,
Sở tàm hóa giả cận hà tần?
Cường thu bi lệ vi hoan hỉ,
Ngưỡng thể từ vi độ niệm truân.
.
.
.
Lược dịch
(Khi nàng mất), con trai, con gái lớn vừa mới thành hôn.
(Nàng ra đi) để lại đứa con út vẫn còn thơ dại, tuổi nhỏ mất mẹ thật đáng thương.
(Lúc sinh thời), nàng đứng đầu đức hóa của nội cung, cần cù, tiết kiệm, hiếu thuận với bề trên.
Những năm gần đây hậu cung xảy ra nhiều chuyện bất hạnh[note 10], thế sự đổi dời.
Chỉ có thể vội lau nước mắt mà tiếp tục hân hoan, hiếu kính với Thái hậu, tiếp tục nhìn về phía trước.

Trong Hoàng triều văn điển (皇朝文典), lại có bài tế văn dành cho Hiếu Hiền Thuần Hoàng hậu khi phụng táng kim quan của Lệnh Ý Hoàng quý phi vào Dụ lăng, đó là:

「Tích niên tham cận ngự chi ban, tằng tư hối địch; thử nhật thị thăng tiên chi giá, như phụng sinh tồn; 昔年参近御之班,曾资悔迪;此日侍升仙之驾,如奉生存; nghĩa là Năm đó (Lệnh Ý Hoàng quý phi) hầu cận ngự nàng (Hiếu Hiền Hoàng hậu), được nàng giáo dục; Nay chôn phụ vào bên cạnh nàng, hi vọng cũng như khi nàng còn sống, phụng dưỡng linh hồn linh thiêng của nàng trên trời.[note 11]

Lại theo Thanh Cao Tông ngự chế thi (清高宗御制诗), có bài [Hiếu Hiền Hoàng hậu lăng lỗi tửu; 孝賢纯皇后陵酹酒], đó là vào đầu năm Gia Khánh, Càn Long Đế đến Dụ lăng (lúc này tên là Hiếu Hiền Hoàng hậu lăng), khi tưởng niệm Hiếu Hiền Thuần Hoàng hậu, có ghi một đoạn nói về Lệnh Ý Hoàng quý phi rằng:

「Cựu nhật ngọc thành lữ, y nhiên thân bàng bồi; 旧日玉成侣,依然身傍陪; nghĩa là Ngày trước được Hoàng hậu tiến cử, vậy án theo như cũ bồi hầu」, phần chú thích thêm rằng: (Chú: Lệnh Ý Hoàng quý phi trước được Hoàng hậu dạy dỗ, nay cũng cho phụ địa cung; 注: 令懿皇贵妃为皇后所教养者,今并附地宫).

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Lệnh_Ý_Hoàng_quý_phi http://db.cssn.cn/sjxz/xsjdk/zgjd/sb/jsbml/qsljqcs... http://db.cssn.cn/sjxz/xsjdk/zgjd/sb/jsbml/qsljqcs... http://book.douban.com/subject/1024528/ http://www.guoxuedashi.com/a/5701m/89162c.html http://www.guoxuedashi.com/a/5701m/89665y.html http://www.guoxuedashi.com/a/5701m/90417w.html http://www.metrodaily.hk/metro_news/%E6%AD%B7%E5%8... http://www.royalark.net/China/manchu9.htm http://soha.vn/bi-an-thi-the-lenh-phi-van-nguyen-v... https://book.douban.com/subject/2217500/